بسیاری از افراد گمان می‌کنند مواد شیمیایی آزمایشگاهی عناصری هستند که غیر از این زمینه کارایی دارند و در‌واقع می‌خواهند تعریف آن را برای خود سخت کنند؛ اما این‌گونه نبوده و همان‌طور که از این عبارت مشخص است، می‌توان به سر درون آن هم پی برد. در آزمایشگاه‌ها ماده‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند که همواره در روند آزمایش موثر هستند. اگر نتوانید آن‌ها را از دیگر عناصر موجود در صنایع تمیز دهید، امکان خطا در نتیجه آزمایش‌تان بسیار زیاد خواهد شد. انواع مختلفی از این ماده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند که در این مقاله به بسیاری از آن‌‌ها می‌پردازیم.

مواد شیمیایی آزمایشگاهی چیست؟

فرقی نمی‌کند که در چه نوع آزمایشگاهی فعالیت دارید؛ در هر صورت هر نوع موادی که در این مکان استفاده می‌کنید، در این دسته قرار می‌گیرند. هر ترکیب شیمیایی که در فضا‌های پزشکی، داروسازی یا حتی تحقیقاتی روی آن‌ها آزمایشاتی انجام می‌شود، با نام مواد شیمیایی آزمایشگاهی شناسایی می‌شوند. در بسیاری از این فضا‌ها همچون نوع تحقیقاتی تمرکز و حساسیت بسیار بالا است. طبق همین مسئله باید از ترکیباتی بهره ببرید که نا‌خالصی در آن‌ها وجود نداشته یا حداقل میزان نا‌خالصی را به خود راه داده باشد.

اگر نا‌خالصی وارد این فرآیند شود، می‌توان نتیجه کلی تحقیقات را تغییر داده و آن را به سمت و سویی نا‌درست بکشاند. سیگما، فلوکا و بسیاری از عناصر دیگر از موادی هستند که درصد خلوص آن‌ها بسیار بالا است. برای آنکه بتوانید میزان خالص‌بودن مواد شیمیایی آزمایشگاهی را به‌صورت دقیق بسنجید، کافی است به اطلاعات سازنده آن تحت عنوان کاتالوگ نگاهی بیاندازید. اگر می‌خواهید از آن اطمینان خاطر داشته باشید، کروماتوگرافی گازی و همچنین طیف‌سنج رزونانس از روش‌های موثری برای سنجش هستند.

اهمیت میزان خلوص این عناصر را می‌توان حتی بیشتر از اهمیت خالص‌بودن ترکیبات برای ساخت مواد غذایی دانست. اگر این ترکیبات از درجه بالا‌تری برخوردار نباشند، هیچ کارایی در این زمینه ندارند و نتیجه مطلوبی را برایتان حاصل نمی‌کنند.

تفاوت مواد شیمیایی آزمایشگاهی و صنعتی چیست؟

وقتی اسم تفاوت به میان می‌آید، بسیاری از افراد گمان می‌کنند مقصود همان وجود فرق میان ساختار این ترکیبات است. مسئله اصلی این است که مواد شیمیایی آزمایشگاهی با صنعتی از لحاظ 3 عامل مهم با یکدیگر تفاوت دارند. قیمت، گرید و میزان خلوص هر ماده، این 3 عامل را تشکیل می‌دهند. هر‌ کدام از آن‌ها یک بخش از ماجرا را در بر می‌گیرد، اما میزان اهمیت آن‌ها یکسان نیست. مهم‌ترین موضوعی که می‌تواند در این بخش فرق میان عناصر صنعتی با آزمایشگاهی را مشخص کند، میزان خلوص آن است.

لازم نیست که همیشه در صنعت، عناصر از میزان خلوص زیادی برخوردار باشند؛ چراکه نیازی به آن‌ها نیست. اما این مسئله در آزمایشگاه‌ها به‌صورت برعکس عمل می‌کند. اگر عناصر در موارد صنعتی از میزان خلوص پایین‌تری برخوردار باشند، مشکل خاصی در روند تولید یا حتی دیگر فرآیند‌ها به‌وجود نمی‌آید؛ در‌صورتی که این حالت برای مواد شیمیایی آزمایشگاهی صدق نمی‌کند. گرید هم عنصر هم در ‌نهایت به این سمت کشیده می‌شود و خود را به میزان خالص‌بودن، ارتباط می‌دهد.

هر چه گرید ماده بالا‌تر باشد، بیشتر می‌توان از آن برای مصارف آزمایشگاهی استفاده کرد. مهم‌ترین مسئله‌ای که می‌تواند گرید ترکیبات را مشخص کند میزان خالص‌بودن آن‌ها است. بر ‌اساس همین اوضاع، می‌توان آن را در 4 دسته: عمومی، آزمایشگاهی، تحلیلی و صنعتی قرار داد. طبق همین مسائل و از آنجایی‌که عناصر و مواد شیمیایی صنعتی از اهمیت پایین‌تری برای میزان خلوص برخوردار هستند، قیمت پایین‌تری هم دارند. در ادامه مقدار خالص‌‌بودن هر ‌کدام از گرید‌ها را نام می‌بریم:

• عمومی: 95 درصد
• آزمایشگاهی: 97 درصد
• تحلیلی: بیش از 99 درصد
• صنعتی: 90 درصد

انواع مواد شیمیایی آزمایشگاهی

مواد شیمیایی آزمایشگاهی دارای تنوع بسیاری است؛ به همین دلیل می‌توان هر نوع از آن را در صنایع مختلف مشاهده کرد. در ادامه برخی از انواع آن را ذکر می‌کنیم.

صنعت

در بسیاری از مواقع، صنعت‌های مختلف هم نیاز به ترکیباتی دارند که خالص هستند، تا بتوانند از این طریق به نتیجه مطلوبی که انتظار دارند نزدیک‌تر شوند. می‌توان از کلر، سولفوریک اسید، آمونیاک، اکسیژن، اتیلن، فسفریک اسید و نیتروژن به‌عنوان برخی از ترکیباتی نام برد که این ویژگی را دارند و می‌توانند شما را در صنعت به خواسته‌تان نزدیک‌تر کنند. بخش مهم ماجرا مربوط به طریقه درست استفاده از آن‌ها است. هر‌ کدام از این ترکیبات می‌توانند آسیب‌زا باشند، باید هنگام بهره‌مندی از این عناصر دقت زیادی به‌کار بگیرید.

داروسازی

یکی از اصلی‌ترین مکان‌های که مواد شیمیایی آزمایشگاهی در آنجا کارایی بسیاری دارد، آزمایشگاه‌های داروسازی است. وقتی این نام به میان می‌آید، اولین چیزی که به ذهن‌ها خطور می‌کند، مکان‌های است که در آن‌ها دارو‌ها ساخته می‌شوند. ساخت دارو فرآیندی است که حساسیت در آن بالا بوده و ترکیبات باید از میزان خلوص بسیاری برخوردار باشند. می‌توان از بوتانول، پروپانول، گلیکول و اتانول به‌عنوان الکل‌هایی نام برد که در این زمینه کارایی دارند. کتون‌هایی همچون آمید‌ها، متیل اتیل، متیل ایزوپروپیل و اتر‌ها هم در این زمینه استفاده می‌شوند. علاوه‌براین انواع، استر‌ها، آلدهید‌ها و همچنین حلال‌های سولفور‌دار هم از عناصری هستند که در داروسازی مورد استفاده واقع می‌شوند.

آزمایشگاه های بیوشیمی

مواد شیمیایی آزمایشگاهی در این فضا که مختص به بیوشیمی است، از حساسیت بسیاری برخوردار هستند. می‌توان از لومینلول، سولفات آمونیوم، معرف کومبس، بسیاری از باز‌ها و اسید‌ها، بتا مرکاپتو اتانول، محلول‌های بافری، پلی اکریل آمید و… به‌عنوان برخی از این ترکیبات مهم نام برد. استات سلولز، تریتون X-100 و تریس بافر هم از عناصری هستند که نمی‌توان از اهمیت وجود آن‌ها در آزمایشگاه‌های بیوشیمی چشم‌پوشی کرد. هر‌کدام از این ترکیبات با‌توجه به ویژگی‌هایی که دارند، در بیوشیمی‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.

آزمایشگاه های تحقیقاتی

برای آنکه بتوان به­راحتی هر چه تمام‌تر به مواد شیمیایی آزمایشگاهی در این فضای تحقیقاتی دسترسی داشت، آن‌ها را از یکدیگر تفکیک می‌کنیم. به‌صورت کلی انواع مختلفی از اسید‌ها، الکل‌ها و همچنین نمک‌ها در این زمینه کارایی دارند.

• اسید‌ها: می‌توان از سولفوریک اسید، فلوئوریک اسید، هیدروکلریدریک و نیتریک اسید به‌عنوان برخی از اسید‌هایی که در فضای تحقیقاتی مورد استفاده قرار می­گیرند؛ نام برد.
• الکل‌ها: اتانول و متانول از ترکیبات الکلی هستند که در صنایع بسیاری از آن‌ها بهره برده می‌شود. با‌توجه به همین کارایی بالای این الکل‌ها است که بسیاری از افراد آن‌ها را می‌شناسند. علاوه‌بر اتانول و متانول، می‌توان به بوتانول، ایزوپروپانول و… هم به‌عنوان مواد شیمیایی آزمایشگاهی الکلی نام برد.
• نمک‌ها: پتاسیم کلرید، سدیم کلرید، کلسیم کلرید و بسیاری از نمک‌های دیگر خاصیت آن را دارند که بتوان از آن‌ها در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی بهره برد.

لیست مواد شیمیایی آزمایشگاهی

در این لیست ترکیبات بسیاری قرار می‌گیرند که تنها به چند مورد از آن‌ها خواهیم پرداخت.

نیتریک اسید

این اسید بسیار خورنده بوده و می‌تواند سوختگی‌های شیمیایی بسیاری را از خود به‌جای بگذارد. این ماده در نوع غلیظ، می‌تواند با برخورد به پوست آن را زرد کرده و حالت خورندگی را در پوست یا حتی فراتر از آن را، در گوشت به جای بگذارد.

آلومینیوم نیترات

از میان مواد شیمیایی آزمایشگاهی، آلومینیوم نیترات در دسته نمک‌ها قرار می‌گیرد. عامل اصلی تشکیل‌دهنده آن اسید نیتریک است.

آب دیونیزه

آب معمولی درون خود یون‌های زیادی دارد. در نوع دیونیزه این یون‌ها حذف شده‌اند. برای آنکه بتوان یون‌ها را از آب معمولی حذف کرد، روش‌های بسیاری مورد استفاده قرار می‌گیرند که یکی از آن‌ها دیونیزاسیون است. آبی که از این روش استخراج می‌شود، دیونیزه نام دارد.

آب اکسیژنه

اکسیژن در این ماده، از آب معمولی بیشتر است. با‌توجه به همین مسئله می‌توان از آن به‌عنوان سفید‌کننده، اکسید‌کننده و همچنین ضد‌عفونی‌کننده بهره برد. آب اکسیژنه ماده‌ای بی‌رنگ است که بوی تند کمی دارد.

ان هگزان

این مایع که در دسته مواد شیمیایی آزمایشگاهی قرار می‌گیرد، بی‌رنگ بوده و نمی‌توان آن را درون آب حل کرد. می‌توان ان هگزان را زیر‌مجموعه هیدروکربن‌های آلیفاتیک دانست؛ چراکه به‌راحتی قابل اشتعال است. این ماده سمی بوده و می‌تواند به بدن آسیب وارد کند.

گوگرد

گوگرد که بلوری شکل بوده و به رنگ زرد یافت می‌شود، ماده‌ای بد‌بود است که اغلب برای آزمایشگاه‌های کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این عنصر چند‌ظرفیتی بوده و مزه خوبی ندارد.

کافور

این ماده که به‌صورت مومی است، رنگ سفیدی داشته و بوی بسیار تند و قوی دارد. وقتی نام این عنصر به میان می‌آید، اغلب افراد یا به جنازه فکر می‌کنند، یا دوره سربازی به ذهن‌شان می‎آید؛ در صورتی‌که کافور یکی از مهم‌ترین مواد شیمیایی آزمایشگاهی است. در‌واقع، این عنصر از صمغ درختی که کافور نام دارد گرفته می‌شود.

جیوه

این عنصر که قبل‌تر با نام ژیوه شناخته می‌شد، یکی از فلزات مهم است که در بسیاری از آزمایشات مورد استفاده واقع می‌شود. جیوه فلز مایعی است که برخی آن را سیماب هم می‌نامند. کلمه سیماب از 2 واژه سیم ( یعنی همان نقره ) و آب گرفته شده است.

ادتا

ادتا که در‌واقع مخفف کلمات اتیلن دی آمین ترا استیک اسید است، بی‌رنگ بوده و در آب حل می‌شود. این ماده در‌واقع یک آمینو پلی کربوکسیلیک اسید بوده که می‌توان آن را بر‌ طبق واکنش اتیلن دی آمین به‌دست آورد.

سولفات مس

این ترکیب معدنی یکی از مواد شیمیایی آزمایشگاهی است که با نام‌های کات کبود، سنگ آبی و… شناخته می‌شود.

اسید کلریدریک

شاید نام این ماده در ابتدا سخت به‌نظر برسد، اما در‌نهایت همان جوهر نمک است. این عنصر بسیار خورنده بوده و به همین دلیل کارایی بالایی دارد.

زایلین

این ماده شیمیایی اغلب به‌عنوان مواد شیمیایی حلال در آزمایشگاه‌ها به‌کار می‌رود.

سیلیکاژل

سیلیکاژل را می‌توان عنصری متخلخل دانست که اغلب برای کاتالیزگری مورد استفاده واقع می‌شود.

سدیم هیدروکسید

این ترکیب شیمیایی جامد بوده و با نام سود سوزآور شناخته می‌شود. یون به‌عنوان عنصر اصلی تشکیل‌دهنده آن شناخته می‌شود.

مهر آسا شیمی